Madeni Paraların Kenarları Neden Tırtıklıdır?
Günlük hayatın içinde sürekli kullandığımız madeni paralara hiç dikkatli baktınız mı? Özellikle kenarlarındaki tırtıkları fark edenler, 'Acaba bu tırtıklar neden var?' diye düşünmüştür. Sadece süsleme gibi görünse de aslında oldukça eski bir hikayeye dayanıyor. Bir dönem hırsızları durdurmuş, ekonomiyi korumuş, hatta Newton bile bu işe el atmıştı.
İşte madeni paraların tırtıklı kenarlarının ilginç geçmişi ve bugünkü anlamı...
İlk madeni paralar günümüzden yaklaşık 2600 yıl önce, Türkiye'de yer alan Lidya Krallığı’nda basılmıştı.
Altın ve gümüş karışımı olan bu paralar, kenarları düz ve şekilsizdi. Yani bugünkü tırtıklı yapılarından eser yoktu. Antik Yunan ve Roma dönemlerinde de paralar şekil olarak gelişti ama kenar tasarımı hep sade kaldı.
Ta ki 1500’lü yıllara kadar... O dönemlerde bazı kişiler, değerli metallerden üretilen paraların kenarlarından ufak parçalar kazıyıp eritmeye başladı. 'Coin clipping' adı verilen bu yöntemle, paraların ağırlığını azaltıp kalan metalleri satarak haksız kazanç elde ediyorlardı.
Düşünsenize paranın kenarını törpüleyip resmen kendi altınınızı yapıyorsunuz. İşte tam da bu durumu engelemek için madeni paraların kenarları tırtıklı yapılmaya başlandı.
Isaac Newton, bu sahtekarlıklara dur dedi.
Newton, Kraliyet Darphanesi’nin başına geçtiğinde, paraların kenarına özel bir işlem uygulanmasını önerdi. Bu yöntemle her para kenarına düzenli çizgiler eklendi.
Böylece kenardan metal kazımak imkansız hale geldi çünkü tırtıkların silinmesi hemen fark ediliyordu. Yöntem o kadar başarılı oldu ki Amerika Birleşik Devletleri Darphanesi de 1792’de aynı tekniği benimseyerek kullanmaya başladı.
Dikkat ettiyseniz, her madeni paranın kenarı tırtıklı değil.
Örneğin 1 kuruş, 5 kuruş ya da 1 TL’nin bazı versiyonları düz kenarlıdır. Bunun sebebi ise oldukça basit; bu paraların üretildiği metalin değeri, hırsızların ilgisini çekecek kadar yüksek değil.
Tırtıklı kenarlar genellikle gümüş ya da değerli metal içeren paralarda tercih ediliyordu. Günümüzde ise paralar değerli metalden üretilmese de bu gelenek sürdürülüyor. Bunun en önemli sebepleri arasında sahteciliği önleme, paraları dokunarak ayırt etme ve makinelerin tanımasını kolaylaştırma yer alıyor.
Mesela, görme engelli bireyler için tırtıklı kenarlar büyük kolaylık sağlıyor. Ayrıca otomatlar ve madeni para sayma cihazları da tırtıkları referans alarak parayı tanıyabiliyor.
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
İlginizi çekebilir:
Girişin Ücretsiz Çıkışın 3.000 Dolar Olduğu İlginç ABD Sahili
Kediler Neden Tam Anlamıyla Uyumaz?
Her 6 Ayda Bir Sahibini Değiştiren Ada: Ne Tam Fransız Ne Tam İspanyol
Yorum Yazın