Peki Sebebi Ne? Sosyal Medyada Yeşil Mandalinaların Fazlalığı Tartışılıyor

Geçtiğimiz yaz kiraza erişimde büyük sorunlar yaşansa da her mevsimin kendine has bir meyvesi var ve havaların bir iyi bir kötü olduğu şu günlerde mevsimleri raflarda bollaşan mevsim meyvelerinden anlıyoruz. Tabii sonbaharla özdeşleşen meyvelerin başında da mandalina geliyor. Eskiden eylül ayının başlarında çıkan yeşil mandalinalar ise ekimin ortalarına gelmemize rağmen çarşıda pazarda yeşil mandalina hakimiyeti devam ediyor. Bu durumdan memnun olanlar illa vardır ama sosyal medyadaki önemli bir kitle farklı renklerdeki mandalinaların neden eskisi gibi piyasada olmamasını merak ediyor. Mandalinaların yeşermesini şikayet ediyor. Peki bu yeşermenin sebebi ne? Mandalinasal anlamda normale ne zaman döneriz?

1. Erken Hasat ve Pazar Talebi

• Mandalinalar olgunlaştığında (içleri tatlı ve sulu hale geldiğinde) kabuk rengi hâlâ yeşil kalabilir, çünkü renklenme (klorofil'in parçalanmasıyla turuncuya dönme) soğuk havalara bağlıdır. Türkiye'de (özellikle Akdeniz ve Ege bölgelerinde) üreticiler, yüksek fiyatlardan faydalanmak için meyveleri tam sararmadan, eylül sonu-ekim başı gibi erken topluyor.

• Bu erken hasat meyveleri, iç olgunluğa ulaşmış olsa da kabuk yeşil kalıyor. Kas-kış aylarında doğal soğuklar devreye girince kalan meyveler sarı-turuncu oluyor. Ama talep erken dönemde yoğunlaştığı için yeşiller raflarda daha çok.

• Örnek: Finike gibi nemli bölgelerde yetişen Satsuma mandalinaları, yeşilken bile içleri tatlı oluyor; sarartma için değil, doğrudan pazarlanıyor.

2. İklim ve Bölgesel Etkiler

• Mandalina subtropik iklim sever; Türkiye'de Akdeniz'in ılıman, nemli havası (özellikle Hatay, Antalya, İzmir gibi) kabuk rengini yeşil tutuyor. Soğuk geceler (10-12°C altı) azaldıkça, doğal renklenme gecikiyor veya olmuyor.

• Son yıllarda iklim değişikliğiyle (daha sıcak sonbaharlar) bu etki artmış olabilir; meyveler soğuk stresi yaşamadan hasat ediliyor. Tropik bölgelerde (Vietnam, Tayland) mandalinalar hep yeşil kalır, bizdekinde de benzer dinamik var.

3. Eskiden Turuncu/Sarı Görmemiz Neden Azaldı?

• Eskiden (veya algımızdaki gibi) daha çok turuncu görmek, geç hasat meyvelerinin (kış ortası) daha yaygın olmasından kaynaklanıyor. Şimdi:

• - İhracat baskısı: Kaliteli, sarı-turuncu olanlar Avrupa'ya gidiyor (RASFF verilerine göre Türkiye mandalina ihracatı artıyor, ama pestisit kontrolleri sıkı).

• - Tüketici tercihi değişimi: Yeşillerin 'daha doğal ve sağlıklı' olduğu biliniyor (daha fazla C vitamini, beta karoten; turunculara göre toksinleri daha iyi temizliyor). Mum veya etilen gazı işleminden kaçınıldığı için yeşiller tercih ediliyor.

• - Maliyet: Sarartma (etilen gazı odaları) pahalı ve enerji yoğun; erken toplamak daha ucuz.

• Sonuç: Raflarda yeşiller baskın, ama yerel pazarlarda (örneğin Rize veya Bodrum mandalinaları) hâlâ sarı-turuncu bulabilirsiniz. Eğer turuncu istiyorsanız, kasım sonrası bekleyin veya organik pazarlara bakın.

• Yeşil Mandalina Sağlıklı mı?Evet, hatta bazı yönlerden turuncudan daha faydalı: Daha yüksek C vitamini (bağışıklık için ideal), antioksidanlar (karaciğer ve damar sağlığı) ve lif (sindirim). Ekşi tadı biraz daha yoğun olabilir, ama olgun yeşiller tatlıdır. Taze ve doğal olduğu için tercih edin.Eğer belirli bir bölgede (örneğin Antalya) yaşıyorsanız, yerel iklim daha da etkili olabilir. Bu yıl (2025) sıcak sonbahar da rol oynamış olabilir. Kaynaklar: TÜBİTAK Bilim Genç, Tarım Bakanlığı raporları, Ekşi Sözlük tartışmaları ve RASFF ihracat verileri.