Şap Hastalığı Nedir? Şap Hastalığının Belirtileri Nelerdir, Nasıl Bulaşır? Şap Hastalığı İnsana Bulaşır mı?
Özellikle çift tırnaklı hayvanlarda görülen, oldukça ciddi ve bulaşıcı olan Şap hastalığı, büyük ekonomik kayıplara da yol açar. Hastalık, hayvanlarda gelişim gerilemesi, süt verimliliğinin azalması, gebe hayvanlarda düşük, buzağı, oğlak ve kuzularda ölümlere neden olabilir.
Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından 81 ilin tarım ve orman il müdürlüklerine gönderilen yazı ile ülke geleninde hayvan pazarlarının kapatılmasıyla şap hastalığı, vatandaşın da gündemine oturdu. Peki, şap hastalığı nedir? Nasıl bulaşır ve belirtileri nelerdir? Şap, insanlara bulaşır mı?
Önemli Uyarı: Bu içerik herhangi bir sağlık önerisi niteliği taşımaz! Her canlı için bu sürecin farklı olabileceğini göz önünde bulundurun ve olası bir sağlık sorununda mutlaka bir veteriner hekime danışın.
Şap Hastalığı Nedir?
Şap hastalığı (FMD) genellikle çift tırnaklı geviş getiren hayvanlarda görülen, çiftlik hayvanları arasında hızla yayılan, ciddi ve oldukça bulaşıcı bir viral hastalıktır.
Hastalığın etkeni Picornaviridae familyasının Aphtovirus alt grubunda bulunan şap virüsüdür. Şap virüsü: O , A, C , SAT-1, SAT-2, SAT-3 ve ASİA 1 olmak üzere antijenik olarak farklı 7 ayrı serotipe sahiptir.
Serotipler arasında çapraz bağışıklık görülmez. Bu da hastalıkla mücadeleyi zorlaştırır. Hastalığın bulaşma oranı yüksektir ve duyarlı hayvan topluluklarında bu oran yüzde 100'e kadar ulaşmaktadır. Bulaşıcılığı son derece fazla olan bu hastalık ekonomik kayıpların yanında siyasi ve ticari yönden de büyük önem taşımaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü tarafından, virüsün, özellikle yüksek verimli ırkları daha ağır şekilde etkilediği belirtilmiştir.
Şap Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Genellikle sığır, koyun, keçi, vahşi çift tırnaklılar, domuz gibi hayvanlarda görülen şap hastalığının, koyun ve keçilerde daha hafif seyrettiği bilinmektedir. Şap hastalığının belirtileri ise şu şekildedir:
Şap Hastalığının Sığırlarda Dikkat Çeken İlk Klinik Bulguları
Ateş, iştahsızlık, depresyon ve süt veriminde azalmadır.
Belirtiler ilk 24 saat içinde artmaya başlar. Salya akışı başlar, dil ve diş etinde veziküller (keseler) görülür. Keseler ayrıca toynaklarda, meme derisinde, koroner bölgede, ağız ve burun mukozasında da görülebilir.
Keselerin yırtılması sonucu ülseratif yaralara dönüşebilir. İyileşmeyen yaralar ise birkaç gün içerisinde ikinci bakteriyel enfeksiyonlara yol açabilir.
Şap Hastalığının Koyun Dikkat Çeken İlk Klinik Bulguları
Koyunlardaki en önemli belirti topallıktır: Topallık karakterizedir ve süreklilik gösterir.
Ağızdaki yaralar da koyunlardaki bulgular arasında yer alabilir.
Ancak koyunlarda görülen lezyonlar daha küçük ve kısa süreli olur.
Koyun ve keçilerde hastalık daha hafif görülse de ekonomik kayıplara neden olabilir. Üstelik klinik bulgular ancak dikkatli bir şekilde gözlemlendiğinde keşfedilebilir.
İşte bu yüzden hastalığın koyun ve keçilerdeki teşhisi sığırlara göre daha zordur.
Şap Hastalığı Nasıl Bulaşır?
Şap hastalığı (Foot-and-Mouth Disease – FMD), hem doğrudan hem de dolaylı yoldan bulaşabilir.
1. Doğrudan Temas ile Bulaşma: Virüsün en yaygın bulaşma yoludur. Enfekte veya kuluçka dönemindeki hayvanların ağız, burun, göz akıntısı, salya, süt, idrar, sperma ve dışkı gibi salgılarıyla temas eden hayvanlar kolayca enfekte olabilir.
2. Hava Yoluyla Bulaşma: Özellikle sığır ve domuzlarda solunum yoluyla da yayılan virüs, uygun hava koşullarında 50 ila 60 kilometreye kadar havada taşınabilir.
3. Araç- Gereç Aracılığıyla Bulaşma: Uzun süre canlı kalabilen bir virüs olduğu için çiftlik ekipmanları, giysiler, yem ve su kapları ve nakliye araçları bulaşı artırabilir.
4. Hayvan Ürünleriyle Bulaşma: Hayvan gübresi, süt, et ve deri gibi hayvansal ürünler de bulaşıcı olabilir.
5. Vahşi Hayvanlar Taşıyıcı Olabilir: Vahşi geyik, kuş, kedi, köpek dahi hastalığı pasif taşıyıcı olarak yayabilir.
6. İnsan Aracılığıyla Bulaşma: İnsanların giysileri, ayakkabıları ve başka bir hayvanla temas ettikleri elleri dahi taşıyıcı rolü görebilir.
Toprakta, gübrede, saman ve otlarda günlerce, hatta haftalarca kalabilen virüs, soğuk ve nemli ortamları sever. Bu yüzden hastalık, hayvan ürünleri, araç - gereçler, insanlar, yabani hayvanlar, kuşlar, nakil araçları ve hatta rüzgar ile de bulaşabilir.
Şap Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Tespit edilen klinik bulguların yanında hastalık şüphesi olan hayvanların kesin tanısı için virolojik veya serolojik yöntem tercih edilir. Tanı için topallık, mukozada erozyon, salya, nazal akıntı ve meme lezyonlarına yok açan enfeksiyonlara bakılmalıdır.
Şap Hastalığına Karşı Alınacak Önlemler Nelerdir?
Ahır girişlerinde şap virüsüne karşı etkili dezenfektanlı paspas bulundurmak,
Ahırlara bakıcılardan başka kimsenin girmemesi ve bakıcıların da özel kıyafet ve ayakkabıyla girmesi,
Sağım sürecinde temizliğe özen göstermek,
Sürüye dışarıdan gelecek hayvanların en az 15 gün karantinaya alındıktan sonra diğer hayvanlarla bir araya getirmek,
Enfekte bölgelerden ot, saman ve benzerinin almamak alınacak ilk önlemler arasındadır.
UYARI: Unutulmamalı ki şap virüsü çevre şartlarına oldukça dayanıklıdır.
- Virüs: Sığır derisinde 4 hafta, samanda 15 hafta, kepekte 20 hafta, toprakta 4 hafta, kuru ot ve danede 5 ay süreyle bulaşma yeteneğini koruyabiliyor.
Şap Hastalığı Nasıl Kontrol Altına Alınır?
Şap hastalığının kontrol altına alınmasında tercih edilen temel stratejiler:
Kesim
Karantina
Aşılamadır.
Şap Hastalığı Hayvanları Öldürür mü?
Hastalığın ölüm oranı düşüktür. Fakat virüs genç hayvanlarda kalbe yerleşebilir ve bu durum ölümle sonuçlanır.
- Hastalık yüksek oranda ölüme neden olmasa da bulaşma oranı yüksek olduğu için et ve süt verimlerinde hızlı düşüşe neden olur.
Şap Hastalığı İnsanlara Bulaşır mı?
Şap hastalığı nadiren de olsa hayvanlardan insanlara bulaşabilmektedir. Enfekte hayvana temas etmek, enfekte et ve süt ürünleri tüketmek bulaş yöntemleri arasındadır.
Şap hastalığının hayvandan insana bulaşması teorik olarak mümkün görünse de ülkemizde bu konuyla ilgili herhangi bir kayıtlı başvuru bulunmamaktadır.
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
İlginizi Çekebilir
Yorum Yazın
Tamam o kadar ŞAPmayın yani