Yapay Zeka Cevapladı: Tüm İnsanlar Temel Gelir Alırsa Ekonomi Nasıl İşler?
Günümüz dünyasına bir bakalım. Ekonomik eşitsizlikler, istihdam sorunu, otomasyon artışı... Bunlar ve niceleri nedeni ile temel gelir fikri ortaya atılıyor. Peki, nedir bu temel gelir? Koşul aranmadan her bireye belirli bir miktar gelir sağlanmasından bahsediyoruz!
Bazı insanlar için bu fikir ekonomik rahatlamanın ve sosyal adaletin bir anahtarı. Ama bazıları ise üretken olmanın önüne geçeceğini belirtiyor. Gelin, biraz daha detaya inerek temel gelir sisteminin nasıl işleyeceğine bakalım!
1. Tüketim boyutu ile ele alalım. Temel gelir tüketim harcamalarını nasıl etkiler?
Temel gelir sistemi ile birlikte bireylerin eline her ay düzenli olarak bir miktar para geçecek. Tabi bu durum kendini ilk tüketimde gösterir... Düşük gelirli kesimlere ulaşan bu para ile direkt ihtiyaçlar tamamlanır. Yerel ekonomiye giriş yaparlar. Böylece esnaf daha çok kazanır, küçük işletmeler ise canlanmaya başlar. Fakat yapay zeka minik bir uyarıda bulunuyor. Bu harcamalar ithalata yönelir ise dış ticaret dengesinin sarsılmasına neden olabilir. Bu yüzden temel gelirin ekonomik etkisi hem ürünlere hem de ürünlerin nereden tedarik ettiğine bağlı olarak değişir.
2. Her insana belli bir miktar para... Çalışma motivasyonuna ne olacak?
En çok tartışılan noktası burası. İnsanların artık çalışmak istemeyeceği düşüncesini doğurur. Bazı eleştirmenler temel gelir alan insanların iş gücünden uzaklaşacağını belirtiyor. Fakat deneylere baktığımız zaman insanların temel ihtiyaçlarını karşılamak onların daha yaratıcı ve anlamlı işler yapmasını sağlıyor! Çalışmaktan vazgeçmek yerine kendini daha fazla gösterebileceği hem nitelikli hem de gönüllü işlerde bulunmayı tercih ediyorlar. Yani temel gelir tembelleşmeyi beraberinde getirmez. Özgür bir alan oluşturur. Tabi yapay zeka bu noktada kültürel farklılıklara ve ekonomik koşullara parmak basıyor. Bu etkiler temel gelir sisteminin nasıl işleyeceğini değiştirebilir.
3. Küçük ve orta düzeydeki işletmeler bu durumdan nasıl etkilecek?
Temel gelir ile birlikte tüketim gücü artar demiştik. Bu yüzden küçük ve orta düzeydeki işletmelerin müşteri sayısı yükselebilir. Bir de insanlar daha fazla risk alarak girişimci ruhunu ortaya koymaya başlayabilir. Yani küçük işletmeler kurma dönemi başlayabilir. Neden mi? Çünkü temel gelir bir güvence olur. Tabi yine yapay zeka bize bir uyarıda bulunuyor. Temel gelire ek olarak maaş talep edilme olayları olabilir. Bu nedenle işverenler açısından da maliyetler artabilir.
4. Peki, devlet bütçesi bu geliri nasıl karşılayacak?
Temel gelir için devasa bir bütçe gerekmez mi? Evet. Karbon vergisi, robot vergisi, lüks tüketim vergisi... Bunlar gibi yeni kalemler konuşuluyor. Hem halkın desteği olmalı hem de uluslararası bir koordinenin kurulması gerekiyor. Yani temel gelir ekonomik bir sistem olarak görülse de aynı zamanda siyasi bir meydan okumadır diyebilir.
5. Yoksulluk ile savaşmak için etkili bir araç olabilir mi?
Kayıt dışı çalışanlar, ev kadınları, göçmenler gibi gruplar da temel gelire ulabilir. Klasik sosyal yardım anlayışı ile kıyaslandığında daha kapsayıcı olduğunu görüyoruz. Yoksulluk sınırının üzerinde bir gelir sağlanır ise temel ihtiyaçlar rahatça karşılanır ve bireyler insanca bir yaşam sürmeye başlar. Böylece suç oranlarında, kronik rahatsızlıklarda ve eğitimdeki eşitsizliklerde azalmalar yaşanmaya başlar. Kısacası temel gelir sosyal adaletin temellerini güçlendirebilir.
6. Tüketimi artıracak ise fiyatlar uçmaz mı?
Tüm bireylerin elinde harcayabileceği miktarda para alacak. Haliyle tüketim artar, fiyatlar da yukarı çekilmeye başlar. Temel gelir sisteminde en çok korkulan senaryolardan biridir bu. Fakat üretim kapasitesi ve piyasa esnekliğine bağlı olarak değişebilir. Üretimi artırarak rekabeti korumaya devam ettirmek dengeyi sağlar. Aynı zamanda başlarda fiyat artışları olabilir, piyasa yeni düzene alıştıktan sonra tekrar dengeli bir hal alabilir. Bu noktada temel gelir enflasyona neden olur demek yerine, hangi şartlarda enflasyon oluşturur demek daha mantıklı.
7. Artık insana yoğunlaşalım. Bizim rollerimiz ne olacak, ilişkiler nasıl değişecek?
İnsanların toplumsal konumu ne iş yaptıklarına göre belirlenir. Temel gelir sistemi ile birlikte insanların çalışma zorunluluğu ortadan kalıyor ise toplum içindeki rolleri de yeniden tanımlanmaya başlar. Toplumsal hiyerarşinin yatay hale gelmesini sağlayabilir ve dayanışmayı artırabilir. Sanat, gönüllülük gibi karşılığı çok olmayan ama değerli işlere eğilim oluşur. Yani sistem sadece ekonomi değil, sosyal ilişkileri de dönüştürür.
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
Yorum Yazın