Çocuklarda Gelişen Zihin Yapısı
Kişilerin mevcut olan potansiyellerini, yaşamları süresince istedikleri zaman ortaya çıkarabilmesi ya da gerçekleştirebilmesi mümkün müdür?
Carol S. Dweck, gelişen ve sabit zihin kavramlarına dayalı kuram yazmıştır.
Gelişen zihin yapısına sahip kişiler, kendilerine özgü özellikleri geliştirebilmek üzerine odaklanmıştır. Çocukların gelişen zihin yapısına sahip olmaları, 21.yüzyılda hayat boyu öğrenmeleri, öğrenme odaklı ve yüksek motivasyonlu olmaları önemli görülmektedir. Zekâ geliştirilebilir mi? yoksa sabit bir özellik midir? Aslında kişinin potansiyelini nasıl kullandığı ve geliştirebildiği odak noktasıdır. Bir kişinin ya da çocuğun kendi potansiyelini ve yeteneğini emek ve çaba harcayarak zaman içinde geliştirilmesidir. Emek ve zaman bu süreçte önemli kavramlardır. (Dweck vd., 1995).
Sabit zihin yapısı, insanların doğuştan gelen ve mizaç gibi sonradan değiştirilemeyen, kişiye has inanç ve değerler üzerine inşa edilen kalıplar gibi düşünülebilir. Gelişen zihin yapısı ise tam tersi bir durumu ifade etmektedir ve kişinin temel özelliklerinin geliştirilebilmesi üzerine kuruludur. (Dweck, 2000). Farklı bir deyişle kişiler arasındaki farklılıkların, deneyim ve tecrübe ile gelişebileceğini açıklamaktadır. (Dweck, 2006). Toplumsal yaygınlık açısından her iki zihin yapısının da toplumda, eşit derecede yaygın olduğudur. (OECD, 2021).
Gelişen ve sabit zihin yapısına sahip çocuklar arasında farklılıklar var mıdır?
Gelişen zihin yapısına sahip yetişkinler ve çocuklar sürekli öğrenme çabasında olup, zayıflıklarını doğru bir şekilde değerlendirip düzeltmeye çalışmaktadırlar. Daha derin öğrenme stratejileri geliştirmek için çaba harcadıkları görülmektedir. Aynı zamanda zorluklara karşı çaba gösterme, ısrarcı olmayı ise öğrenmenin bir aracı olarak kabul ettikleri gözlemlenmiştir. Bir diğer önemli nokta ise diğer kişilerin başarılarından ilham almayı ve gelişmek için geri bildirim olarak kullandıklarıdır. (Dweck, 2012). Sabit zihin yapısına sahip olan kişilere göre kendilerine olan öz güvenlerinin, motivasyonlarının daha yüksek olduğu ortaya çıkmaktadır. Çocuklar öğrenme hedeflerine odaklanırlarken, sabit zihin yapısına sahip olan çocuklar ise okuldaki testlerden elde ettikleri notlara odaklanmakta ve istedikleri sonucu elde edemediklerinde kolayca vazgeçtikleri gözlemlenmiştir. Bu durum hem kendi içsel motivasyonlarını hem de ailelerini etkilemektedir. (Dweck & Molden, 2017).
Örneğin; okulda gelişme odaklı bir öğrenci var. Bu öğrenci matematik sınavında kötü bir performans gösterdi. Eğer bu öğrenci başarıyı çalışmaya bağlıyorsa da fazla çalışacaktır. Bu öğrenci çalışmayı zekâya bağlıyorsa daha çok çalışarak zekâsını geliştirebileceğine inanıyordur. Sonuç olarak başarıyı çaba ya da zekâya bağlıyorsa başarısız olduktan sonra daha derin çalışmayı hedeflemektedir. Görüldüğü üzere gelişen zihin yapısına sahip olan çocukların okulda ya da evde övgü ve ödül verilmesiyle bir ilişkinin olmadığıdır. Tamamen başarının kendi emek ve çabalarıyla elde edeceğinin farkında olması ile ilişkilidir. Bu çocukların ailelerinin çocuklarını oldukları gibi kabul etmeleri önemlidir.
Sabit zihin yapısına sahip çocukların ise gelişen zihin yapısına sahip çocuklara göre yaşadıkları başarısızlık karşısında vazgeçtikleri, duygularını kontrol etmekte zorlandıkları, ve başka kişiler hakkında ön yargıya sahip oldukları görülmektedir. Bu çocuklar aileleri tarafından daha fazla kontrolcü bir yaklaşımla karşılaşmaktadırlar. Aileler çocukların daha yüksek performans göstermelerini istedikleri için daha baskıcı bir tutum sergileyebilmektedirler. Bu yaklaşım çocukların daha kolay pes etmesine ve akademik başarılarında bir düşüşe neden olabilmektedir.
McCutchen ve diğerleri (2015) tarafından yapılan çalışmada öğrencilerin zihin yapılarının incelendiği boylamsal araştırmada akademik başarının zamanla düştüğü görülmektedir.
Gelişen zihin yapısına sahip çocukların ise akademik başarıları, sabit zihin yapısına sahip çocuklara göre daha yavaş bir oranda azalma görüldüğüdür.
Sonuç olarak gelişen zihin yapısına sahip olmak sadece zekâ ile bağlantılı değildir. Ailelerin, okuldaki öğretmenlerin ve çevresel faktörlerin etkisi olduğu gibi öğrencinin iç motivasyonun kendi kontrol edebilme becerisi ile ilişkilidir. Ailelerin çocuklara zekâ değişebilir ve geliştirilebilir inancını kazandırmaları gerekmektedir. Çocuğumuzun sabit zihinli olduğunu anladığımızda iç motivasyonunu geliştirmesi için olanaklar sağlamalıyız ve çocuklara başarının emek, çaba ve zaman içerisinde yayılan bir süreç olduğunu hatırlatmalıyız.
Cihan Taş
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio'nun editöryal politikasını yansıtmayabilir. ©Onedio
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
