Eğitimde Uçurum Derinleşiyor: Erişilebilirlik Krizi ve Sürdürülebilirlik Sorunu

Türkiye’de yaşanan derin ekonomik krizler, toplumun her kesimini olduğu gibi eğitim alanını da derinden etkiliyor. Özellikle büyük şehirlerdeki özel okulların maliyetleri astronomik rakamlara ulaşmış durumda. 600 bin TL ile 1.5 milyon TL bandına çıkan okul ücretleri, orta sınıfın fiilen yok olduğu bir ülkede, özel eğitimi artık neredeyse yalnızca üst gelir grubunun erişebileceği bir lüks haline getirdi. Bu durumun kendisi bile, eğitimin temel bir hak mı yoksa piyasa malı mı olduğu sorusunu yeniden gündeme getiriyor.Yazan: Kayhan Karlı, YÖMEV BaşkanıBüyükşehirlerdeki özel okulların artan maliyetleri yalnızca enflasyonla açıklanamaz. Lüks kampüs yatırımları, marka yarışları, yurt dışı diploma programları, prestij yarışı… Tüm bu unsurlar, eğitimin özünden uzaklaşmasına neden oluyor. Eğitim, bir “deneyim ürünü” haline getiriliyor ama bu deneyimin merkezinde çocuk değil, pazarlama var. Halbuki eğitim, şatafatla değil; iyi öğretmenle, sağlıklı bir öğrenme iklimiyle ve doğru pedagojiyle gelişir.Öte yandan, Anadolu’daki birçok özel okul hâlâ 250-400 bin TL bandında eğitim sunabiliyor ve bu kurumlar, büyük şehirlerdeki muadillerine kıyasla finansal anlamda daha az kriz yaşıyor. Bu da bize şunu gösteriyor: Sorun yalnızca ekonomik kriz değil, aynı zamanda şehir merkezlerinde yapay olarak şişirilmiş bir eğitim ekonomisinin varlığıdır.Bir toplumun belkemiği olan orta sınıfın erimesi, özel eğitim alanında da bir boşluk yaratıyor. Geçmişte çocuğunu özel okula gönderebilen öğretmen, mühendis, kamu çalışanı, esnaf artık bu maliyetleri karşılayamıyor. Devlet okulları ise kronik öğretmen açığı, yüksek sınıf mevcutları, kaynak yetersizliği gibi yapısal sorunlarla boğuşuyor. Böylece eğitimde sınıfsal ayrım derinleşiyor; nitelikli eğitime erişim artık doğrudan ekonomik sermayeye bağlı hale geliyor.Eğer özel okulculuk sürdürülebilir olacaksa, üç temel prensip yeniden inşa edilmelidir:Maliyet-Erişilebilirlik Dengesi: Eğitimin maliyeti ile ailenin gelir düzeyi arasında daha sağlıklı bir denge kurulmalı. Bu noktada kamu-özel iş birliğiyle desteklenen hibrit modeller, eğitim kooperatifleri ve bölgesel burs fonları gibi çözümler geliştirilmelidir.Gösterişten Ziyade Nitelik: Okulların kaynaklarını, bina şıklığına değil; öğretmen niteliğine, pedagojik donanıma ve öğrenci destek sistemlerine yönlendirmesi gerekir. Lüks bir kampüs yerine, çocukların eleştirel düşünebildiği, sosyal beceriler kazandığı ve kendini güvende hissettiği bir okul çok daha değerlidir.Yerel Güçlenme: Anadolu’daki nitelikli ama erişilebilir fiyatlı okullar, yeni bir eğitim modeli için ilham olabilir. Bu okulların iyi örnekleri çoğaltılmalı, eğitim yatırımcıları İstanbul merkezli bakıştan kurtularak Anadolu’da büyüme stratejileri geliştirmelidir.Ekonomik kriz, eğitimin niteliğini düşürmek için bir mazeret olmamalı. Tam tersine, bu kriz bize “daha az kaynakla daha nitelikli eğitim” sunmanın yollarını aramamız gerektiğini hatırlatıyor. Eğitim sektörünün geleceği; maliyetleri düşürerek niteliği artırabilen, çocukları merkeze alan, erişilebilirliği önceleyen modellerde yatıyor.Eğer bu yapısal dönüşüm sağlanmazsa, eğitim sistemi yalnızca ayrıcalıklı bir azınlığa hizmet etmeye devam edecek ve bu, toplumun sosyal dokusunu daha da zayıflatacaktır. Bugün artık şu gerçekle yüzleşmeliyiz: Sürdürülebilir olmayan bir eğitim sistemi, nitelikli gelecek inşa edemez.Kayhan Karlı Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio'nun editöryal politikasını yansıtmayabilir. ©Onedio

Eğitimde Uçurum Derinleşiyor: Erişilebilirlik Krizi ve Sürdürülebilirlik Sorunu

Eğitimde Çarpık Bir Ekonomi

Orta Sınıf Yoksa Eğitim Kim İçin?

Sürdürülebilirlik için Yeni Bir Model Şart

Sonuç: Eğitim Lüks Değil, Haktır