Modern İnsanın Kopuşu
Bir an dur ve şunu düşün: Günlük hayatının, teknolojiyle çevrili tempolu dünyanda, seni hayatta anlamlı kılan şey ne? Takvim uygulamaları, mail kutun, aylık hedeflerin... Ama ya bunlar sadece bir ‘görüntü’yse? Ya asıl mesele, hayatın anlamını yitirmesiyle ilgiliyse?
Bugün modern insan, sıklıkla bir 'boşluk hissi' ile yaşıyor. Bu, sadece bireysel değil; toplumsal. Şehirler büyürken, zihinler daralıyor. Peki neden? Belki de insan, onu kendisine bağlayan ‘bir şeyi’ kaybetti. Adını ister ‘vahiy’ koy, ister ‘hakikat deneyimi’... Esas mesele şu: Medeniyetin ruhunu oluşturan o derin bağ, koptu.
Vahyin Medeniyetle Ne Alakası Var?
Tarihe biraz dikkatle bakarsan, büyük medeniyetlerin bir çekirdeği olduğunu fark edersin. Bu çekirdek genellikle bir 'vahiy' ile şekillenir. Antik Hindistan'da Veda'lar, Çin'de Konfüçyü'sün öğretileri, Ortadoğu'da Musa, İsa ve Muhammed peygamberlerin getirdiği mesajlar... Hepsinde ortak bir öz: Gökten gelen, insanı yere bağlayan bir söz.
Vahiy, sadece bir dinler tarihi kavramı değil. Aynı zamanda bir medeniyet kodlayıcısı. İçerdiği ahlaki ilkeler, sosyal adalet prensipleri, insan-insan ve insan-tabiat ilişkisine dair sınırlar sayesinde, bir medeniyetin ruhunu şekillendiriyor.
Fakat tarih boyunca bu bağ zedelendi. Vahiy, unutuldu, bozuldu ya da gölgede bırakıldı. Sonra ne oldu? Sadece din değil, medeniyetin de hafızası silindi.
Hafıza Kaybının Toplumsal Sonuçları
Modern medeniyetin köklerinden biri olan Batı, aslında vahiy kavramından bünyesine çok şey katmıştı. Orta Çağ Avrupası'nın skolastik yapısında bile 'doğal hukuk' anlayışı, insan fıtratına yazılmış evrensel ilkeler fikrine dayanıyordu. Hatta bazı düşünürler, Tanrı'nın insanın aklına doğru ilkeleri vahyettiğine inanıyordu. İlginçtir: Bu ilkeler, çoğu zaman Kur'an'ın ahlaki temelleriyle birebir örtüşüyordu.
Ama sonra akıl kutsallaştı. Aklın yerine bilim kondu. Bilimin yerine de verimlilik, kar, veriler, algoritmalar... Vahiy artık 'geçmişe ait' sayıldı. Oysa ki vahyin unutulması, sadece bir düşünce sisteminin kaybı değil; insanlığın öze dair referans noktasını yitirmesi demekti.
Bugün medeniyet, rotasını kaybetmiş bir gemi gibi. Yüksek teknolojilerle donatılmış ama anlam yoksunu. Hukuk var ama adalet yok. Bilgi var ama bilgelik yok. Konuşma var ama iletişim yok.
Medeniyetin DNA'sı: Kur'an Bir Anlam Mimarı mı?
Kur'an, klasik anlamda bir 'kutsal kitap' olmaktan fazlasıdır. O, bir hafıza deposudur. Tahrife uğramamış, kaybolmamış, içindeki mesajı bugüne kadar taşıyabilmiş bir metin. Ama Kur'an'ı sadece kutsal diye okumak da onu daraltmak olur.
Kur'an, bir medeniyet çıpasıdır. Onun sureleri, Elmalılı Hamdi Yazır'ın deyişiyle, yüksek rütbeli menziller gibi. Her biri bir şehir suru gibi, içinde yaşamaya çağıran bir yapı.
Medeniyet sadece bina, yol, yasa değil. Bir günlük hayat ritmi, bir zaman tasavvurudur. Kur'an, bu ritmi beş vakit namazla kurar. Zamanı böler, günün her anına bir bilinç katar. İnsanı hatırlamaya davet eder.
Aynı zamanda Kur'an, insana şu mesajı verir: 'Yalnız değilsin.' Bu, bugünün en büyük tesellisidir. Kültür endüstrisinin 'kendine inan' mesajından farklı olarak, bu öznenin üzerine yıkılmış bir görev değil; varoluşsal bir hatırlatmadır.
Yeni Bir Medeniyet Mümkün mü?
Kur'an'ın teklif ettiği model, 'her şeyi bilen' değil, 'her şeyin farkında olan' insan modelidir. Bu, modernliğin bilgiye takıntılı zihin yapısına alternatif bir bilinç halidir. Vahiy, sadece emirler listesi sunmaz; anlamla temas kurmanı ister.
Bugün, yeni bir medeniyetin tohumları belki de bu sorularda gizli:
Hangi değerler zamana direnebilir?
Ne, insanın insanla ilişkisini daha sahici kılar?
Güç ve bilgiden öte, ne bizi iyi bir varlık yapar?
Kur'an, bu sorulara cevap değil, yön sunar. Ve belki de ihtiyacımız olan şey, yanıtlar değil; doğru sorularla yola çıkmaktır.
Vahiy, bugün için ne işimize yarar diyenler olabilir. Ama belki de soruyu değiştirmek gerek:
Modern insanın kaybettiği şey, sadece inancı mıydı; yoksa hafızası mı?
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
