Sosyal Medya Kullanım Alışkanlıklarınızı Şekillendiren “Dikkat Ekonomisi” Nedir?
Sosyal medyada iki dakika bakıp çıkacağım diye girip bir saat sonra hala kaydırıyor musunuz? İşte bunun arkasında, dikkatinizi adeta bir hazine gibi gören ve her saniyenizi kapmaya çalışan dev bir sistem var. Dikkat Ekonomisi tam olarak bunu ifade ediyor. Şirketler sizin zamanınızdan ziyade odaklanmanıza yatırım yapıyor. Şimdi gelin, sosyal medya alışkanlıklarımızı nasıl etkilediğini adım adım inceleyelim!
Dikkat ekonomisi, beyninizi meşgul etmeyi hedefleyen görünmez bir yarış yaratıyor.
Bu kavramın temelinde, şirketlerin sizin zihinsel odağınız için birbirleriyle kıyasıya kapışması yatıyor. Zira ne kadar süre ekranda kalırsanız, uygulama o kadar başarılı sayılıyor. Dikkatinizi satın alıyorlar, üstelik bunu fark etmeden kabul etmiş oluyorsunuz. Aslında sürekli bildirimler, akışta bitmeyen öneriler ve yenile hissi bu yarışın ürünü. Beyniniz kolay ödüllere bayıldığı için bu tuzaklara gönüllü olarak giriyorsunuz.
Sonsuz kaydırma tasarımı dikkatinizi çalmak için özel olarak üretiliyor.
Sosyal medya akışının hiç bitmemesi tamamen planlı bir mühendislik ürünü. Çünkü bir yerde son olsaydı, uygulamadan çıkıyor olurdunuz. Sonsuz kaydırma ise merak duygusunu sürekli tetiklediğinden beynin ödül sistemine küçük ama hızlı dopamin vuruşları yapıyor. Ne olduğunu bilmediğiniz sürpriz içerikler, psikolojideki değişken ödül döngüsüne dayanıyor. İlginçtir ki bu döngü, kumar makineleriyle aynı mantıkla çalışıyor. Yani aslında merak ettikçe bağımlı oluyorsunuz.
Beğeni ve yorum bildirimleri sosyal onay arayışınızı manipüle ediyor.
İnsanın en temel ihtiyaçlarından biri kabul görmek ve sosyal medya da tam olarak bu duyguyu hedef alıyor. Bildirim geldiğinde içten içe heyecan yaşamanız tesadüf değil yani. Bu bildirimlerin zamanlaması bile bilinçli olarak ayarlanıyor. Hepsi anında gelmiyor çünkü sizi sürekli uygulamaya geri döndürmek istiyorlar. Beğeni gördükçe beyniniz dopamin salgılıyor ve bu döngüyü tekrar yaşamak istiyorsunuz. Dikkat ekonomisi de bu zaafı çok iyi kullanıyor.
Algoritmalar sizi tanıyor, alışkanlıklarınızı öğrenip buna göre içerik sunuyor.
İzlediğiniz videodan durduğunuz saniyeye kadar her şey izlenip analiz ediliyor. Uygulama, sizin kim olduğunuzu söylemenize gerek kalmadan davranışlarınıza bakarak tahmin ediyor. Tam bana göre içerikler çıkıyor dediğiniz an aslında algoritmanın başarı göstergesi. Bu sistem sizi uygulamada daha çok tutmak için kişisel bir akış oluşturuyor. Zamanla fark etmeden kendi dijital balonunuzda yaşayıp gidiyorsunuz. Sadece hoşunuza giden içerikleri görüp, gitmeyenleri hiç fark etmiyorsunuz bile. Bu da düşünce dünyanızı şekillendiriyor haliyle.
Kısa video formatları dikkat aralığınızı bilinçli olarak daraltıyor.
Giderek daha kısa videolar görmenizin nedeni tamamen matematiksel bir karar. Çünkü kısa videolar daha hızlı tüketiliyor, daha fazla döngü yaratıyor ve otomatik olarak daha çok izleme süresi sağlıyor. Beyniniz hızlı içeriklere alıştıkça sabırsız olmaya başlıyor. Artık 10 dakikalık bir videoya bile çok uzun diyebiliyorsunuz. Bu durum dikkat süresini azaltıp odaklanmayı zorlaştırıyor ve sürekli yeni bir şey arayan bir beyin yapısı oluşturuyor.
FOMO yani kaçırma korkusu sizi sürekli çevrimiçi kalmaya zorluyor.
Sosyal medya, bir şeyleri kaçırma hissini bilinçli olarak tetikliyor. Trendler, akımlar, yeni paylaşımlar ve şu an burada olmalısın temalı içerikler hep bu duyguyu besliyor. “Acaba bir şey mi oldu?” diye telefonu kontrol etmeniz tam da bu yüzden işte. FOMO, insanın sosyal bağ kurma ihtiyacından besleniyor ve sizi platforma bağımlı hale getiriyor.
İçeriklerin hızlı tüketilmesi kimlik algınızı da hızla etkiliyor.
Sürekli maruz kaldığınız içerikler zamanla düşüncelerinizi, isteklerinizi ve beklentilerinizi şekillendiriyor. Bir platformda çok gördüğünüz bir yaşam tarzı, bir süre sonra normal gelmeye başlıyor. Bu da fark etmeden kimlik algınızı dönüştürüyor. “Ben neden böyle değilim?” sorusu bile sosyal karşılaştırmanın bir ürünü. Oysa çoğu içerik idealize edilmiş, kurguya yakın hayatlar oluyor. Fakat dikkat ekonomisi, bu gerçekliği gözünüze gözünüze sokarak sizi kendi alanında tutuyor.
Reklamlar artık bir içerik kılığına giriyor ve fark etmeden sizi etkiliyor.
Eski reklam mantığı bitti! Artık her şey içerikmiş gibi görünüyor. Bir influencer’ın kahve içmesinden tutun bir videonun arka planındaki ürüne kadar her şey stratejik. Çünkü doğal görünüm, klasik reklamlardan çok daha güçlü etkiler yaratıyor. Reklam ile gerçek içerik arasındaki sınır bulanıklaşıyor. Böylece siz fark etmeden ürünlere karşı bir sıcaklık hissi geliştiriyorsunuz. Dikkat ekonomisi, bu yeni reklam anlayışıyla sizin tüketim davranışlarınızı yeniden şekillendiriyor.
Dikkat ekonomisi, farkındalık oluşturulmadığında davranışlarınızı tamamen yönlendiriyor. Bu konuda farkındalığınızı artırmanız gerekiyor.
Eğer bu sistemin nasıl çalıştığını bilmezseniz, sosyal medya sizi yönetir. Ama mekanizmayı anladığınız anda tablo tersine döner. Artık bildirimleri yönetebilir, algoritmanın sunduğu içeriklerin hepsine inanmaz ve kullanım sürenizi bilinçli olarak kontrol edebilirsiniz.
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
Yorum Yazın