Telefon Ekranına Saatlerce Bakıp Kaydırmamıza Sebep Olan "Doomscrolling" Nedir?
Telefon ekranına dalıp haberleri ya da videoları durmaksızın kaydırdığınız anlar oluyor mu? Bir şeyleri kaçıracakmışsınız gibi hissedip sürekli yeni içeriklere mi bakıyorsunuz? Her baktığınızda daha fazla olumsuzluk görmek moralinizi bozuyor mu? Eğer bu sorulara cevabınız evetse, yalnız değilsiniz. Çünkü bu durumun adı var ve çağımızın zihinsel salgınlarından biri haline gelmiş durumda.
Doomscrolling tam olarak nedir?
Doomscrolling, sosyal medya ya da haber sitelerinde olumsuz içeriklere sürekli maruz kalma hali. Bazen güncel olayları takip etmek niyetiyle başlansa da insan farkında olmadan saatlerce ekrana kilitlenebiliyor. Dikey videoların birbiri ardına sıralandığı içerik akışında zaman algısı kayboluyor.
Bu kavram, 2023’te sözlüklere girdi ama aslında pandemi döneminde pek çok kişinin gündelik rutini haline gelmişti bile. Algoritmalar da bu döngüyü besliyor, ne izlediğinizi fark edip sizi aynı türden içeriklere maruz bırakıyorlar. Ekrandan kopmak zorlaşıyor çünkü sistem, sizin dikkat süreniz üzerinden çalışıyor.
Peki neden kötü içeriklere daha fazla takılıyoruz?
İnsan beyni, evrimsel olarak tehditleri fark etmekte daha hızlıdır. Bu da kötü haberlere karşı daha dikkatli ve tetikte olmamıza neden olur. Beyindeki amigdala bölgesi, bu tarz içeriklere duyarlılığı artırarak 'tehlike var mı?' refleksini sürekli aktif tutar. Bu nedenle savaşlar, doğal afetler, krizler ya da şiddet içerikli haberler beynin dikkatini anında çeker.
Böylece beyin, 'daha fazlasını görmem gerek' diyerek kaydırmayı sürdürür. Kadınlar ve travma geçmişi olan bireyler, bu duruma daha yatkındır çünkü zihinsel olarak sürekli bir tehdit algısı içindedirler ve ne olup bittiğini kontrol etme isteğiyle içeriğe bağlanırlar. Fakat bu da bir illüzyondur çünkü ne kadar çok içerik görülse de kişi daha güvende hissetmez, aksine daha kaygılı hale gelir.
Doomscrolling sadece haber değil, kaçış da olabilir.
Bazen insanlar kendi sorunlarından kaçmak için saatlerce eğlenceli ama anlamsız içeriklere bakabiliyor. Bu da geçici olarak rahatlatıcı hissettirse de uzun vadede huzursuzluk, kaygı ve odaklanma problemi yaratıyor. Üstelik zaman kaybı hissiyle gelen pişmanlık da cabası. Gün sonunda geriye yapılmamış işler, bölünmüş zihin ve kalitesiz uyku kalıyor.
Araştırmalar, doomscrolling davranışının depresyon, anksiyete ve uyku sorunları ile bağlantılı olduğunu ortaya koyuyor. Baş ağrısı, kas gerginliği, mide bulantısı ve tansiyon yükselmesi gibi fiziksel belirtiler, saatlerce ekrana bakmanın bedeli olabiliyor. Harvard uzmanlarına göre beynimiz kısa süreli strese dayanabilecek şekilde evrimleşmiş durumda ancak son yıllarda yaşanan sürekli stres hali, bu kapasitenin üzerine çıkmış durumda. 'Popcorn beyin' olarak adlandırılan bir duruma giriyoruz, yani dijital içerik bombardımanından sonra gerçek hayattaki tempo çok yavaş ve sıkıcı gelmeye başlıyor.
Peki bu döngü nasıl kırılır?
Tamamen bırakmak gerekmiyor ama sınırlamak şart. Sabah uyanır uyanmaz telefona bakmamak, bildirimleri kapatmak, cihazı göz önünden kaldırmak gibi küçük adımlar, zihne nefes aldırabiliyor. Telefon ekranını gri tonlara çevirmek gibi görsel sınırlar da farkında olmadan geçirilen süreyi azaltabiliyor.
Yemek yerken telefonsuz olmak, yerel ve olumlu haberlere yönelmek ya da iyi hissettiren aktivitelerle dopamin kaynağını değiştirmek etkili yöntemlerden bazıları. Ancak bazı durumlarda profesyonel destek almak da gerekebilir.
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
İlginizi çekebilir:
Rüyalarımızda Neden Hızlı Koşamayız veya Yumruk Atamayız?
Yorum Yazın